8. Durak: Yahudi Mezarlığı
Estherweg – Harita – Tur Başlangıcı
1938’de sinagog yakılıp yıkıldıktan sonra, Solingen’de bir Yahudi cemaatinin varlık göstermiş olduğuna dair gözle görülür tek işaret olarak mezarlık kalmıştı.
1700 dolaylarında Solingen’e ilk Yahudilerin yerleşmeye başlamasıyla gelişen Yahudi cemaatinin, ibadet edecekleri ve ölülerini gömecekleri yerlere ihtiyacı vardı. Clauberg’deki mezarlık ilk kez 1718 yılında belgelenmiştir.
Mezartaşları içinde en eski olanları günümüze kadar korunamamıştır. Bugün mezarlıkta 180 mezar bulunur. Bunlar içinde en eskisi, büyük Samuel Coppel’in ikinci karısı Sophie Herz’e ait olup 1820’den kalmadır. Coppel ailesinden toplam 15 mezar günümüze ulaşmıştır ve fahri hemşehri Gustav Coppel’in aile kriptası bunlar arasında dikkat çeker.
Bu mezarlığa gömülen son Solingen hemşehrisi Nisan 1941’de Lina Mandel, doğum adıyla Silberberg olmuştur. O zamandan beri mezarlık kapalıdır. Solingenli Yahudiler bugün artık Wuppertal’e gömülmektedir.
Mezarlık Şapelinin Yıkılması
Coppel ailesinin yapımı için önemli bir bağış sağladığı mezarlık şapeli 1913-14 yıllarında tamamlandı. 10 Kasım 1938 tarihinde sabaha karşı bir sularında ilk olarak mezarlıktaki şapel ateşe verildi. Ertesi gün akşama doğru ellerinde kancalar ve halatlarla geri gelen SA üyeleri şapeli tamamen yerle bir etti.
Bu saldırıya katılanlardan üçü 1948’de mahkemede aklandı. Diğer sanıklardan biri, insanlık suçu işlediği gerekçesiyle bir buçuk yıl, bir diğeri de bir yıl hapis cezasına çarptırıldı.
“Yahudi Mezarlığı” Eğitsel Kolu
1987 sonbaharında, dönemin Solingen belediye başkanı Gerd Kaimer, o zamanki adıyla Gesamtschule Solingen’e, Yahudi mezarlığının sorumluluğunu üstlenmek isteyip istemediklerini sordu. Öğrencilerden oluşan eğitsel kol, ilk toplantısını 11 Şubat 1988’de öğretmenleri Wilhelm Bramann gözetiminde yaptı. Bramann emekli olduktan sonra 1990’dan itibaren bu görevi Michael Sandmöller üstlendi ve 2017’de de onun yerini Simone Sassin aldı.
Eğitsel kol halen dört alanda çalışmalar yapar: Mezarlığın bakımını yürütür, yeni kuşaklardan kişilerle yazışarak ailelerin geçmişi hakkında daha çok bilgi toplamaya çalışır, geçmişte ve günümüzde Yahudilerin yaşamına ek olarak anti-Semitizm hakkında bilgi paylaşır ve geziler ile diğer etkinlikler gerçekleştirir. 1994’ten beri de İsrail’deki bir okulla eğitsel kolun çalışmaları temelinde öğrenci değişim programı uygulanmakta, bununla ilgili faaliyetler düzenli olarak sürdürülmektedir.