Ohligs’in Yahudi Tüccarları

8. Durak: Zürndorfer Ailesi

Düsseldorfer Straße 34-36. Fotoğraf: Daniela Tobias

Düsseldorfer Straße 34–36 – HaritaTur Başlangıcı

Bernhard Zürndorfer, bir tekstil tüccarının sekiz çocuğundan altıncısı olarak 1876’da Kara Ormanlar bölgesindeki Rexingen’de dünyaya geldi. Daha evlenmeden önce Ohligs’e yerleşmişti. Ekim 1907’de Rosalie Feitler ile evlendi; Feitler, 1881 Hessen doğumluydu.

Bir yıl sonra çiftin Thea adında bir kızları oldu. 1912’de de küçük kızları Margot doğdu. Zürndorfer ailesinin Düsseldorfer Straße 34 numaradaki yeni binada yer alan ev tekstili ve tuhafiye dükkânı da en geç bu yıl faaliyete başlamış olmalıydı.

Dieses Bild hat ein leeres Alt-Attribut. Der Dateiname ist PK-3501-1024x660.jpg
Düsseldorfer Str. 34-36 numara soldan dördüncü binadır. Kaynak: Solingen Belediye Arşivi, PK 3501

Dükkân büyük başarı kazandı. Çalıştırdıkları tezgâhtar sayısı bir dönem sekizi buluyordu. Birinci Dünya Savaşı sırasında Bernhard Zürndorfer, Ohligs-Wald Kentleri Perakendeci ve Tüccarları Koruma Derneği’nin başkanıydı.

Dieses Bild hat ein leeres Alt-Attribut. Der Dateiname ist Zuerndorfer_OA19130320.jpg
Zürndorfer’ın Ohligser Anzeiger gazetesinde 20.3.1913 tarihinde yayımlanan ilanı, Kaynak: Solingen Belediye Arşivi via zeitpunkt.nrw

Ancak şeker hastalığına bağlı komplikasyonlar nedeniyle Aralık 1920’de, genç denecek bir yaşta hayata gözlerini yumdu. Çalışanlarının ve Perakendeci ve Tüccarları Koruma Derneği’nin onun için verdiği ölüm ilanları Ohligser Anzeiger gazetesinde yayımlanmıştı. Ondan sonra işin başına karısı Rosalie geçti.

Ailenin hâli vakti yerindeydi ve kızlarının her ikisi de, o dönemin genç kadınları için çok ender sayılan bir düzeyde eğitim görmekteydi. Thea, Köln’deki Königin-Luise-Schule’ye giderek 1928’de Abitur denen lise olgunluk derecesini tamamladı. Gönlünde yatan meslek diş hekimliğiydi. Kardeşi Margot ise Ohligs’deki belediye lisesinden 1929’da ortaokul diplomasını aldıktan sonra öğrenimine devam etmedi.

Thea, 1929 başında Birminghamlı kuyumcu Ivan Shortt ile nişanlandı. Çift 1931’de evlenerek İngiltere’ye yerleşti.

Margot ise Mayıs 1938’de kadın-doğum doktoru Hugo Lichtenstein ile evlendi; doktor 1931’den beri Ohligs’de muayenehane işletmekteydi. Ancak 1938’de Nazi yönetimi diğer bütün Yahudi hekimler gibi onun da lisansını iptal etti. Ondan bir ay sonra Rosalie Zürndorfer şirketi işletme müdürüne sattı. Zaten artık ender olarak satış yapabiliyordu.

Hochzeit von Hugo und Margot Lichtenstein, geb. Zürndorfer mit Margot Wallach (links) und Bella Taback als Blumenmädchen, Quelle: Bella Tabak Altura
Hugo ve Margot Lichtenstein’ın düğününde nedimeler Margot Wallach (solda) ve Bella Tabak, Kaynak: Bella Tabak Altura

Kasım 1938’deki pogromun ardından tutuklanan Hugo Lichtenstein, diğer Solingen Yahudileri ile birlikte Dachau toplama kampına gönderildi. Aralık 1938 başında ise Almanya’yı terk etme şartıyla salıverildi.

Dieses Bild hat ein leeres Alt-Attribut. Der Dateiname ist jf_5209-1024x683.jpg
Bernhard Zürndorfer ve kızı Margot Lichtenstein’ın mezartaşı, Fotoğraf: Daniela Tobias

Ancak bu aşırı psikolojik yük, kalp hastası olan Margot Lichtenstein için çok fazlaydı. 16 Aralık 1938’de ölen Margot babasının yanına gömüldü.

Rosalie Zürndorfer Mart 1939’da nihayet kızı Thea Shortt’un yanına gidebildi. Hugo Lichtenstein zaten Şubat ayında İngiltere’ye uçmuştu. Bütün servetine el koyuldu ve eşyaları 1941’de haraç mezat satıldı. İngiltere’de önceleri yabancı dil öğretmeni olarak çalıştı. 1941’de hastanede çalışmasına izin verildi. 1949 olduğunda ise artık yine hekimlik yapabiliyordu.